Er zijn maar weinig werkomgevingen zo complex en uitdagend als laboratoria, cleanrooms en productieomgevingen. Passende huisvesting voor deze omgevingen is van groot belang om het gewenste innovatieklimaat te scheppen. Huisvesting die tegemoetkomt aan de wensen van de onderzoekers en labmedewerkers, voldoet aan alle technische eisen en die gemakkelijk kan meegroeien in de toekomst. Met het samengaan van labspecialist PM2 en management- en adviesbureau Brink is er nu een partij op de markt die bedrijven en organisaties van begin tot eind kan ondersteunen bij hun huisvestingvraagstukken voor technische omgevingen.
PM2 en Brink waren op zoek naar een partner om hun dienstverlening te verbreden, zodat ze opdrachtgevers in het gehele proces kunnen ondersteunen. Van Programma van Eisen tot het ontwerpen van de labinrichting en van kostenadvies tot begeleiding van de bouw. Maar ook met advies over het optimaliseren van werkprocessen en lablogistiek.
Soorten labdiensten
Samen vormen zij nu de meest omvangrijke expertisegroep op dit gebied. Bas van Halen, directeur en bureaumanager bij PM2, vertelt dat niet alleen hun dienstenpakket breder is geworden, maar ook het type lab dat ze kunnen bedienen. PM2 was gespecialiseerd in de biologische en fysische labs en Brink legde zich meer toe op chemische labs en cleanrooms. “Zowel onze diensten als ervaring sluiten naadloos op elkaar aan. Hierdoor kunnen we voor iedere opdrachtgever multifunctionele projectteams samenstellen en zo de juiste expertise aanhaken voor ieder vraagstuk. We kijken daarbij eerst naar de ambitie van het bedrijf. Hoe staan ze er nu voor en hoe ziet de situatie er over 5 of 10 jaar mogelijk uit? We kijken naar hun positie in de markt en hoe ze over duurzaamheid denken. Als alle vragen zijn beantwoord en de wensen en eisen in kaart zijn gebracht, volgt een haalbaarheidscheck.”
Onderscheidende dienstverlening
Ze brengen samen zoveel ervaring met zich mee dat ze in staat zijn die haalbaarheidsstudie in korte tijd uit te voeren, stelt Erwin Verkooijen, senior manager en partner bij Brink. ‘’We komen niet snel voor verrassingen te staan, ook al gaat het om bijvoorbeeld een bijzonder farmaceutisch lab. We kunnen heel snel de tijdlijn en kostenramingen bepalen en een check doen op vergunningen en omgevingseisen.’’
Dat moet uiteindelijk leiden tot een nieuwe huisvesting die aan alle behoeften voldoet, maar ook in de toekomst zonder al te grote, kostbare ingrepen nog bijgeschaald kan worden. “We kunnen zo ieder project integraal en van a tot z begeleiden. Dat maakt ons echt uniek in de markt.”
Time-to-market
Opdrachtgevers willen vaak snel schakelen en oplossingen die ze bedacht hebben rondom R&D- en productiefaciliteiten vereisen een steeds snellere time-to-market. Ook de ontwikkelingen in apparatuur die gebruikt wordt, gaan echt razendsnel. Verkooijen: ‘’Wat een leuke uitdaging is in de van origine trage vastgoedwereld, is om inherent langzame processen toch zo te organiseren dat ze versneld worden en waarbij tegelijkertijd aan de toekomst wordt gedacht. Dat is naast onze expertise ook de reden dat partijen ons weten te vinden.’’
Nieuwe technologieën
De ontwikkelingen in technologie kunnen ook in de laboratoriumwereld niet onbesproken blijven. Van Halen stipt robotisering, virtual reality en AI aan. ‘’Er zijn al hele robotstraten waar allerlei analyses geautomatiseerd zijn, dus daar komt bijna geen mens meer aan te pas. AI begint nu steeds meer tractie te krijgen, met onderzoeksbedrijven en start-ups die daarmee echt de markt bestormen. Wij verwachten dat hierdoor in de toekomst minder apparatuur en fysieke tests nodig zijn en meer rekenkracht, omdat je steeds meer via modellen kunt nabootsen.’’
Als je de menselijk factor eruit haalt, heb je veel minder ruimte nodig, verklaart Verkooijen. Dat betekent dat labactiviteiten waar je voorheen een cleanroom van 60 m3 voor nodig had, in sommige gevallen nu in een kubus van 1 m3 kunnen plaatsvinden. Dat heeft kleinere faciliteiten tot gevolg, met steeds meer hoogwaardige apparatuur. ‘’Waar wij steeds meer op inzetten, is dat de faciliteiten en installaties adaptief zijn. Hoe kunnen we, wat we nu neerzetten, zo bouwen dat in ieder geval een belangrijk deel daarvan ook voor de volgende functie te gebruiken is?’’ De gebruikers worden vanaf het begin tot het eind bij alles betrokken, iets wat volgens Van Halen de sleutel tot succes is voor het ideale lab. “De labgebruiker staat altijd centraal. Onze labspecialisten, die zelf ook ervaring hebben met werken op het lab, kijken allereerst hoe we aan de wensen van de labgebruikers kunnen voldoen. Pas daarna gaan we na hoe het zit met de regelgeving.”